Câu chuyện về một nữ bác sĩ đã mạnh mẽ vượt qua ung thư, dốc hết tâm huyết, thời gian, sức lực để tìm hiểu, nghiên cứu thần kinh vận nhãn, phát triển nhãn khoa y học cổ truyền, giúp nhiều người chữa lành các bệnh về mắt khiến tôi thực sự ấn tượng. Đã có bao nhiêu “cửa sổ tâm hồn” tưởng như đã đóng sập, nhưng dưới bàn tay của bác sĩ Hà, “cửa sổ tâm hồn” ấy lại được mở ra, đón nhận mọi ánh sáng, màu sắc, tình yêu thương? Tôi tự hỏi với lòng khâm phục và tự nhủ phải tìm gặp bác sĩ Hà để tìm hiểu xem sức mạnh tiềm ẩn nào đã giúp chị có thể làm nên những điều phi thường, từ những hành động tưởng như rất… bình thường trong cuộc sống. May sao, thời điểm này bác sĩ Hà lại không phải “lên rừng tìm thuốc” và đã thu xếp được cuộc hẹn với “Cà phê Một Thế Giới” vào thời điểm sát dịp 20.10 – Ngày Phụ nữ Việt Nam.

- Nhiều thế hệ sinh viên khi chọn ngành y thường theo học tây y. Chị có thể chia sẻ lý do vì sao lại chọn y học cổ truyền?

- BS Phạm Thị Thu Hà: Tôi sinh ra ở thành Nam trong một gia đình có 4 người con, tôi là con út. Nam Định quê tôi là vùng đất có truyền thống hiếu học. Bố mẹ tôi rất quan tâm tới việc học hành của các con, anh chị tôi đều trưởng thành và là những tấm gương cho tôi học hỏi.

Từ nhỏ, tôi đã chịu ảnh hưởng nhiều từ bố. Ông làm ở Liên đoàn lao động tỉnh và luôn luôn bảo vệ quyền lợi cho công nhân, những người lao động. Tôi thầm nghĩ, sau này mình có làm nghề gì thì làm, cũng phải làm sao giúp đỡ được thật nhiều người.

Có một kỷ niệm mà tôi không thể nào quên là khi học cấp 2 trường chuyên Trần Đăng Ninh (Nam Định), tôi được vào đội tuyển sinh và đi thi có giải. Lần đầu tiên được nhận một số tiền thưởng, tôi nghĩ ngay đến việc mua tặng bố một cái máy đo huyết áp. Nhưng không dừng ở chuyện đo huyết áp, tôi còn muốn làm sao để bố mình thật khỏe mạnh. Và có lẽ đó là bước ngoặt đầu tiên trong suy nghĩ, tôi cảm thấy mình sẽ lựa chọn ngành y.

Đến khi tôi đứng trước ngưỡng cửa đại học, bố mẹ tôi nói với tôi rằng: Nhà mình đã có người trong quân đội, đã có giáo viên nhưng còn thiếu một người trong ngành y. Bố mẹ khuyên tôi nên chọn y vì như vậy vừa giúp được nhiều người, vừa lo được cho bố mẹ khi về già. Bố tôi cũng chia sẻ thêm là ông đã trải nghiệm tây y rất lâu và mãi vẫn phải dùng thuốc huyết áp. Việt Nam đang sống trên một cái nôi của thuốc nam và bố muốn tôi tìm hiểu sâu về lĩnh vực này để có thể phát triển tốt hơn. Vậy là tôi chọn thi vào Học viện Y – Dược học cổ truyền Việt Nam.

- Trong tư duy của nhiều người, ít ai nghĩ đông y có thể chữa được các bệnh về mắt. Vậy mà chị lại quyết định dấn thân vào một hướng đi “khó và lạ”…

- BS Phạm Thị Thu Hà: Tôi nghĩ đó là cái nghiệp của mình. Cái nghiệp chúng ta không thể chọn được, nó giống như một sự chỉ đường, một nhiệm vụ mà chúng ta phải thực hiện trên đời.

Khi ra trường, tôi có thời gian công tác hơn 10 năm ở Bệnh viện đa khoa huyện Gia Viễn, Bệnh viện đa khoa huyện Nho Quan (Ninh Bình) và “rừng Cúc Phương” chẳng khác gì ngôi nhà thứ 2 – nơi tôi tìm hiểu và biết được nhiều vị thuốc, học hỏi được rất nhiều bài thuốc dân gian từ bà con dân tộc thiểu số.

Những ngày đầu tiên về Ninh Bình công tác, tôi gặp một chú đã làm đông y lâu năm. Tôi thấy chú bị sụp mí mắt và thường xuyên phải dùng tay banh mắt ra để nhìn. Tôi ngạc nhiên quá và bày tỏ ý muốn dùng đông y chữa mắt cho chú. Ban đầu chú không tin với lý do là chú đã làm đông y mấy chục năm mà chưa bao giờ thấy nói đông y có thể chữa được mắt.

 

Bắt tay vào chữa mắt cho chú, tôi đã phải đối mặt với một thử thách đáng nhớ trong nghề. Đó cũng là một bài học kinh nghiệm đầu đời rất sâu sắc đối với tôi. Sau khi tôi kê đơn thuốc, tôi nhờ chú đi cân các vị thuốc, sắc thuốc uống và tôi tin chắc chú sẽ khỏi. Vậy mà sau khi chú uống thuốc do tôi kê đơn thì lại ngã lăn ra, say thuốc, buồn nôn làm tôi cảm thấy hơi sốc! Chú còn trách tôi là không biết tôi cho chú uống thuốc gì mà thành ra như vậy làm tôi cũng cảm thấy lo lắng. Lúc đó tôi còn trẻ nên rất run nhưng vẫn cố gắng vững tâm, mạnh dạn nói với chú để cho mình thử thêm một lần nữa, tự tay tôi cân các vị thuốc và sắc thuốc cho chú uống. Rất may là chú cũng tin tưởng, đồng ý cho tôi thử lại và kết quả hoàn toàn khác. Một thời gian sau, mắt chú khỏi nhờ đơn thuốc của tôi.

Nghĩa là ở đây có gì đó rất trừu tượng, khó lý giải. Cũng vẫn các vị thuốc đó, liều lượng như vậy, thời gian sắc thuốc như nhau… nhưng khi chú làm thì không được, tôi làm thì thành công. Khi ấy tôi mới giật mình hiểu ra một bài học: Ngày xưa, các cụ vẫn nói đến câu chuyện về “cái tay bốc thuốc”. Người thầy đầu tiên khi tôi còn là sinh viên, vừa học vừa làm, dạy tôi tiếng Trung, tặng tôi cuốn sách ông viết, đúc rút những tinh hoa về đông y đã nói: Khi sinh ra, mỗi con người chúng ta có một nhiệm vụ riêng, kể cả trong lĩnh vực y học cổ truyền. Có người sẽ giỏi điều trị các vấn đề của cơ xương khớp, có người giỏi về dạ dày, gan, thận… Cùng đi học, có kiến thức như nhau, nhưng mỗi người sẽ chuyên trị một loại bệnh khác nhau. Và từ đó tôi mới nhận ra, nhiệm vụ của mình là mình phải chữa mắt, phải phát triển nhãn khoa y học cổ truyền.

Khoảng 20 năm qua, sau bài học đó, tôi luôn làm một việc là tự tay bốc thuốc cho bệnh nhân của mình.

 

- Và đã có nhiều đôi mắt được tái sinh dưới bàn tay của chị, giúp bệnh nhân tự tin trở lại với cuộc sống bình thường, thay vì rơi vào tuyệt vọng, bế tắc…

- BS Phạm Thị Thu Hà: Tôi đã gặp quá nhiều câu chuyện cảm động. Bệnh nhân vui mừng bao nhiêu, thì tôi cũng hạnh phúc bấy nhiêu khi có thể chữa khỏi mắt cho họ, đặc biệt là giúp các chị em trở lại với vẻ đẹp mà tạo hoá đã ban cho.

Có trường hợp một nữ bác sĩ làm khoa Nhi bệnh viện ở Lào Cai không may bị chấn thương khiến mắt bị liệt, sụp hoàn toàn. Khi không thể chữa được bằng tây y, bị sang chấn về mặt tâm lý và chẳng còn cách nào khác bạn mới tìm tới tôi với một hy vọng mong manh, “có bệnh thì vái tứ phương”.

Và khi tôi cho thuốc vào, mắt bạn dần dần hé lên được. Trong niềm vui khó diễn tả thành lời, bạn bảo bây giờ mới thấy niềm tin về đông y. Bản thân tôi cũng rất mừng bởi việc chữa trị thành công cho một đồng nghiệp bên tây y cũng là một lời khẳng định, chứng minh chữa bệnh bằng đông y cũng rất hiệu quả. Trong những năm làm nghề, điều thú vị là tôi đã chữa khỏi bệnh cho nhiều bác sĩ mà vốn ban đầu họ chỉ có niềm tin vào tây y.

Hay có trường hợp một bạn nữ còn rất trẻ, đi làm đẹp nhưng bị tiêm filler hỏng, chạm vào động mạch và bị tắc động mạch ở vùng hốc mắt. Bạn này sau đó đã vào Bệnh viện Bạch Mai tiêm tan, nhưng xong rồi vẫn bị mất thị lực, mắt sụp xuống hoàn toàn, liệt dây thần kinh số 3. Đến với tôi, bạn nữ rất bi quan, tiêu cực, với nỗi lo bị bạn trai bỏ. Với ca bệnh này, tôi vừa phải làm bác sĩ nhãn khoa, vừa làm bác sĩ… tâm lý, động viên cả đôi bạn trẻ. Và sau hơn 20 ngày, mắt bạn ấy trở lại bình thường, sau này còn mời tôi đi dự đám cưới.

Kỷ niệm khác cũng rất đáng nhớ trong nghề của tôi là giúp chị hiệu phó một trường ở Nho Quan (Ninh Bình) – nơi tôi có thời gian dài gắn bó. Đây là ca bệnh sụp mắt khó nhất mà tôi từng gặp, điều trị sau 40 ngày mà mắt chị vẫn không nhúc nhích được. Điểm đặc biệt là nếu không chữa lành được mắt, chị sẽ không đảm bảo sức khoẻ để tiếp tục nhiệm vụ. Đúng ngày thứ 41 khi người ta bỏ phiếu tín nhiệm cho chị tiếp tục làm hiệu phó hay không, thì mắt chị bắt đầu hé lên được và đủ điều kiện tiếp tục giữ vị trí của mình.

Với tôi, chẳng có món quà nào quý giá bằng việc được nhìn thấy hạnh phúc, niềm vui toả ra từ trong đôi mắt mỗi người.

- Đã đam mê là luôn đau đáu, trau dồi kiến thức, nghiên cứu để phát triển chuyên ngành của mình không chỉ trong nước, mà cả trên bình diện quốc tế. Vậy chị đang ấp ủ điều gì để tạo đột phá trong việc điều trị các bệnh về mắt bằng y học cổ truyền?

- BS Phạm Thị Thu Hà: Sau khoảng 20 năm công tác, tôi thấy rõ rằng mình làm việc, cống hiến không phải chỉ để lo cho bản thân, gia đình, mà muốn đóng góp một điều gì đó cho cuộc sống, cho cuộc đời này. Chính vì vậy, lịch trình công việc có dày đặc đến mấy tôi cũng không thấy mệt. Tôi tìm thấy niềm vui khi được sẻ chia, không chỉ với bệnh nhân, mà với cả những bạn trẻ và tất cả những ai muốn tìm hiểu về nhãn khoa y học cổ truyền.

Một mình tôi quá nhỏ bé và tôi cần thêm nhiều bạn đồng hành. Tôi hướng dẫn các bạn sinh viên tiếp nối thế hệ của chúng tôi. Khi có càng nhiều người tham gia thì càng có nhiều đôi mắt được cứu chữa và nhãn khoa y học cổ truyền Việt Nam sẽ phát triển.

Lâu nay, giới đông y thế giới chỉ biết tới đông y Trung Quốc. Và tôi thấy mình phải cố gắng làm sao để thế giới phải nhận định rằng: Không phải chỉ có mỗi đông y Trung Quốc, đông y Ấn Độ, mà đông y Việt Nam cũng rất tuyệt vời. Thực tế là những năm qua, đã có nhiều bệnh nhân quốc tế được tôi chữa mắt thành công.

Hiện nay, tôi cũng đã làm xong đề tài nghiên cứu, điều trị “liệt dây thần kinh số 3”. Cơ thể con người có 12 đôi dây thần kinh sọ não, thì riêng thần kinh vận nhãn chiếm tới 3 đôi, đó là dây số 3, 4, và 6 – một tỷ lệ lớn đối với mắt nhưng mọi người không để ý. Đó cũng là khó khăn đối với tôi khi triển khai đề tài do mọi người chưa có thói quen suy nghĩ điều trị bệnh lý mắt bằng đông y.

Cùng với đó, tôi đang tìm hiểu, nghiên cứu đưa ứng dụng khoa học công nghệ vào điều trị mắt bằng y học cổ truyền, để làm sao tối ưu tất cả quá trình điều trị, đạt được hiệu quả tốt nhất.

Ví dụ như bài thuốc điều trị liệt dây thần kinh số 3, tôi vẫn phải sắc thuốc, sau đó cho nước thuốc vào túi đựng. Tôi muốn làm sao để bệnh nhân chỉ cần cầm một viên thuốc uống, thay vì phải cầm túi nước thuốc theo mình. Phải làm sao để quá trình bay hơi đạt được hàm lượng tiêu chuẩn, đủ mọi tiêu chí. Và đây vẫn là một bài toán nan giải khi một bài thuốc y học cổ truyền có rất nhiều thành phần thuốc.

Tôi mong muốn phương pháp chữa trị liệt dây thần kinh số 3 của tôi có thể lan toả không chỉ ở Việt Nam mà còn cho thế giới biết: Chỉ với những cây kim, với những dược liệu thông dụng rất bình thường, cũng có thể đạt hiệu quả chữa trị.

- Dồn hết tâm huyết chăm sóc sức khoẻ, mang tới niềm vui hiện lên trong từng ánh mắt của mọi người, chị dường như quên mất mình từng phải đối mặt với ung thư vú?

- BS Phạm Thị Thu Hà: Ở lĩnh vực nào cũng vậy, mình có yêu nghề thì mới thành công. Khi đã có tình yêu đó thì sẽ không thấy mệt mỏi. Tôi không nghĩ mình cần phải chăm sóc sức khỏe cho chính mình bằng một phương pháp gì đặc biệt. Đơn giản, khi mình vui, mình hạnh phúc thì mình sẽ có năng lượng tích cực. Việc được làm việc nhiều, chữa trị cho các bệnh nhân, giúp được nhiều người khiến tôi có thêm động lực cho chính mình, cảm thấy khoẻ khoắn.

- Nhưng thời điểm phát hiện bệnh, chắc hẳn chị cũng cảm thấy sốc?

-BS Phạm Thị Thu Hà: Thời điểm 2021 khi dịch Covid-19 đang ảnh hưởng tới mọi mặt của đời sống xã hội, tôi phát hiện mình bị bệnh. May mắn là tôi làm nghề y, đã tiếp xúc nhiều bệnh nhân bị bệnh hiểm nghèo nên cũng không sốc. Quan điểm của tôi là khi mình gặp biến cố thì phải tìm hướng để giải quyết vấn đề chứ không chìm trong âu lo, tạo năng lượng tiêu cực.

Khi đã xác định rõ bệnh của mình, tôi đã có sự phân tích kỹ lưỡng cả trong lĩnh vực đông y và tây y. Tôi quyết định điều trị giai đoạn đầu (cấp tính) bằng tây y, sau đó quay lại với đông y, lựa chọn các bài thuốc nam. Sau hơn 3 năm, tôi đã trở lại với cuộc sống bình thường.

Đến giờ nhìn lại, tôi thấy mình là một người phụ nữ may mắn. Trong cuộc sống, công việc và trong giai đoạn tôi phải chiến đấu với ung thư, chồng tôi luôn ở bên cạnh 24/24. Anh đã phải từ bỏ những đam mê của bản thân, lùi về hậu trường chăm sóc, hỗ trợ tôi, từ việc chăm sóc con cái đến quản lý công việc…

Đi qua sóng gió, lúc này, tôi còn có một niềm vui nữa khi con trai thứ 2 của tôi đang là sinh viên Học viện Y – Dược học cổ truyền. Con gái thứ 3 của tôi năm nay học lớp 9 nhưng cũng đã bắt đầu đi vào chuyên sinh. Nghĩa là các bạn ấy đang định hình đi theo con đường của mẹ. Mọi thứ diễn ra rất tự nhiên, chúng tôi không bao giờ ép con mình phải theo ngành gì cả mà chỉ nhắn nhủ rằng: Các con có làm nghề gì đi chăng nữa, nhưng điều quan trọng nhất phải là một người tốt, có đạo đức tốt và giúp đỡ được nhiều người, chỉ cần thế thôi!

- Trong công việc, chị có thường kể lại câu chuyện của mình để giúp các bệnh nhân có thêm niềm tin trong quá trình điều trị?

- BS Phạm Thị Thu Hà: Tôi là bác sĩ và cũng là người đã trải qua những thời khắc khó khăn nhất khi phải đối mặt với ung thư. Có lẽ điều đó giúp tôi và bệnh nhân đồng cảm với nhau hơn và luôn lạc quan, tin tưởng trong quá trình điều trị.

Tôi nghĩ, nếu chúng ta luôn nhìn cuộc đời với một nguồn năng lượng tích cực, yêu nghề, yêu người thì mọi việc sẽ suôn sẻ, cuộc sống sẽ hạnh phúc!

Xin cảm ơn chị đã dành thời gian trò chuyện cùng Cà phê Một Thế Giới. Nhân Ngày Phụ nữ Việt Nam 20.10, xin gửi lời chúc chị cùng “một nửa thế giới” luôn vui khoẻ, “Giỏi việc nước, đảm việc nhà”!

                               Nguồn: Lê Minh Đức, Mục Cà phê công nghệ, Tạp chí Một Thế giới