Mối liên hệ mới giữa bệnh tiểu đường và nhiễm herpesvirus

Hai loại herpesvirus phổ biến có liên quan đến sự khởi phát của bệnh tiền tiểu đường trong một nghiên cứu mới do các nhà nghiên cứu ở Đức dẫn đầu. Các phát hiện được xây dựng trên cơ sở nhiều bằng chứng kết nối giữa việc nhiễm vi-rút với sự phát triển của bệnh mãn tính.

Trong những năm gần đây, các nhà khoa học đã tìm thấy một số mối liên hệ thuyết phục giữa nhiều bệnh như ung thư; bệnh đa xơ cứng hoặc bệnh Alzheimer và các mầm bệnh truyền nhiễm. Trong một số trường hợp, những mối quan hệ này có quan hệ nhân quả rõ ràng. Ví dụ, HPV (human papilloma virus) là một loại vi-rút gây u nhú ở người, trực tiếp gây ra 90% trường hợp ung thư cổ tử cung và vắc-xin HPV mới được hy vọng sẽ gần như loại bỏ được dạng ung thư này trong tương lai gần.

Một trong những phát hiện khoa học đột phá nhất cho đến nay là một nghiên cứu lớn khẳng định mối liên hệ giữa nhiễm virus Epstein-Barr và bệnh đa xơ cứng (MS).

Virus Epstein-Barr (EBV) còn gọi là herpesvirus 4 (HHV-4). Đây là 1 trong 8 loại virus trong nhóm Herpes và là một trong những loại virus phổ biến nhất ở người. Có tới 90% người trưởng thành trên thế giới đã từng bị nhiễm virus EBV và có kháng thể chống lại loại virus này.

Nghiên cứu mang tính bước ngoặt này cho thấy nhiễm EBV không phải là nguyên nhân duy nhất của bệnh đa xơ cứng, loại virus này cực kỳ phổ biến và không phải tất cả mọi người bị nhiễm đều phát triển thành bệnh thoái hóa thần kinh. Thay vào đó, nghiên cứu khẳng định rằng không phải tất cả các trường hợp nhiễm EBV đều sẽ dẫn đến bệnh đa xơ cứng (MS), nhưng tất cả các trường hợp MS đều có khả năng bị nhiễm EBV trước đó. Điều này có nghĩa là có thể một loại vắc-xin chống lại loại vi-rút này có thể ngăn chặn hầu hết các trường hợp phát triển bệnh đa xơ cứng.

Vi-rút Epstein-Barr là một trong tám loại vi-rút trong nhóm Herpes. Tám loại herpesvirus được biết là gây bệnh cho người, bao gồm cả vi-rút varicella zoster (hay còn gọi là HHV-3, gây ra bệnh thủy đậu và bệnh zona). Tất cả các loại herpesvirus này được biết là gây ra các bệnh nhiễm trùng tiềm ẩn, có nghĩa là một khi bị nhiễm, vi-rút có thể tồn tại trong cơ thể mức tương đối.

Nghiên cứu mới này đã điều tra xem liệu có mối liên hệ nào giữa nhiễm trùng herpesvirus tiềm ẩn và sự phát triển của bệnh tiền tiểu đường, là trạng thái chuyển hóa thường xảy ra trước khi xuất hiện bệnh tiểu đường tuýp 2. Để làm được điều này, các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ một nghiên cứu sức khỏe dài hạn theo dõi hàng nghìn người trong khoảng 7 năm.

Đầu tiên họ đã theo dõi sự hiện diện của bảy herpesvirus, vài năm sau đó các dấu ấn sinh học bệnh tiểu đường được đo khi theo dõi. Khoảng 360 người được phát hiện phát triển những dấu hiệu tiền tiểu đường trong gần bảy năm theo dõi. Trong số những người phát triển tiền tiểu đường, nhiễm trùng với hai loại virus herpesvirus thường được phát hiện: virus herpes simplex 2 (HSV-2) và cytomegalovirus (CMV).

Các nhà khoa học giải thích: “Những phân tích đa biến cho thấy rằng hai loại virus này góp phần bổ sung và nhất quán vào tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường không phụ thuộc vào giới tính, tuổi tác, chỉ số BMI, giáo dục, hút thuốc, hoạt động thể chất, bệnh tiểu đường ở cha mẹ, tăng huyết áp, mức lipid, kháng insulin và đường huyết lúc đói. Phương pháp lựa chọn thay đổi của nhóm nghiên cứu gợi ý rằng, trong khi tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường chủ yếu được giải thích bởi tuổi tác, BMI, cholesterol và đường huyết lúc đói, thì cả HSV2 và CMV đều bổ sung thêm thông tin nguy cơ bổ sung, mặc dù tỷ lệ nhiễm virus cao và đồng thời xảy ra”.

HSV-2 có sự liên quan mạnh nhất, với những người bị nhiễm có nguy cơ mắc bệnh tiền tiểu đường cao hơn 59%. Trong khi những người bị CMV có nguy cơ mắc tiền tiểu đường cao hơn 33%.

Các nhà nghiên cứu đã nói rằng phát hiện của họ chỉ là một mối liên hệ quan sát sơ bộ. Một số yếu tố nguy cơ tiểu đường đã biết khác, chẳng hạn như cholesterol và béo phì, rõ ràng đóng vai trò lớn hơn herpesvirus trong việc xác định khả năng một người phát triển bệnh chuyển hóa. Tuy nhiên, những phát hiện mới này đưa ra tín hiệu rằng một số loại herpesvirus có thể đóng một vai trò nào đó.

Chính xác thì những loại virus này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của bệnh tiểu đường như thế nào? Điều đó vẫn chưa rõ ràng và tại thời điểm này, các nhà nghiên cứu chỉ có thể đưa ra giả thuyết về các cơ chế tiềm ẩn, chẳng hạn như virus herpes điều chỉnh phản ứng miễn dịch theo cách ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết của cơ thể.

Sẽ cần nhiều nghiên cứu hơn nữa để giải mã mối liên hệ tiềm ẩn này giữa herpesvirus và bệnh tiểu đường nhưng các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng phát hiện này kêu gọi các hoạt động y tế cộng đồng nhiều hơn nữa để ngăn chặn mọi người bị nhiễm bệnh ngay từ đầu. Và, sự phát triển của vắc-xin herpesvirus một cách hợp lý có thể được sử dụng như một công cụ phòng ngừa để giảm tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường trong tương lai.