Techfest Vietnam 2021 - Chọn cách tiếp cận mới cho hệ sinh thái khởi nghiệp

Phát biểu tại Chương trình “Dấu ấn TECHFEST và WHISE 2021”, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng cần có phong trào đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, hiệu quả hơn nữa trong doanh nghiệp, người dân và các lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực y tế.

Chiều ngày 14/12 đã diễn ra chương trình “Dấu ấn TECHFEST và WHISE 2021”. Đây là sự kiện tâm điểm nằm trong chuỗi hoạt động Ngày hội Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo Quốc gia TECHFEST 2021 kết hợp cùng Tuần lễ Đổi mới sáng tạo và Khởi nghiệp TP. Hồ Chí Minh (WHISE 2021), do Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp cùng UBND TP. Hồ Chí Minh, Bộ Ngoại giao cùng nhiều đơn vị tổ chức từ tháng 9/2021 đến tháng 12/2021.Sự kiện được kết nối trực tuyến với nhiều điểm cầu trong nước và quốc tế.

Phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo mở

Trong bối cảnh dịch Covid-19, từ tháng 9-12/2021, TECHFEST 2021 đã được tổ chức thích ứng linh hoạt với hơn 120 sự kiện dưới cả 2 hình thức trực tiếp và trực tuyến, quy tụ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (KNST), các đơn vị hỗ trợ, chuyên gia, nhà đầu tư trên 16 lĩnh vực công nghệ/các khía cạnh liên quan đến KNST trong nước cũng như quốc tế. Các chuỗi sự kiện đã thu hút khoảng 2.500.000 lượt tham dự, quy tụ hơn 500 diễn giả trong nước và quốc tế tham dự.

Năm 2021, Việt Nam xếp thứ 44 về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu. Hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam xếp hạng 59/100 quốc gia. Hệ sinh thái TPHCM tăng 46 bậc, xếp vị trí 179; Hà Nội tăng 5 bậc lên vị trí 191 Việt Nam được các tổ chức quốc tế đánh giá xếp thứ 3 trong nhóm 3 hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo năng động nhất khu vực Đông Nam Á, chỉ sau Indonesia và Singapore.

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết, một trong những điểm nổi bật của Hệ sinh thái KNST của Việt Nam là chúng ta đã từng bước hình thành các mạng lưới liên kết, thúc đẩy dòng chảy của tri thức, của công nghệ trong và ngoài nước. Chúng ta đã thiết lập được Mạng lưới hỗ trợ và phát triển Hệ sinh thái KNST Việt Nam và Mạng lưới các Hội trí thức kiều bào hỗ trợ ĐMST và thương mại hóa công nghệ. Đây là những tiền đề quan trọng để mở rộng Hệ sinh thái KNST quốc gia, để kết nối ngày càng sâu rộng hơn, hiệu quả hơn với các hệ sinh thái KNST khác trong khu vực và thế giới.

Cần đổi mới sáng tạo mạnh mẽ hơn nữa

Trong khuôn khổ Techfest quốc gia 2021, lần đầu tiên thông điệp thúc đẩy mạnh đổi mới sáng tạo được Bộ Khoa học và Công nghệ đưa ra với sự tham gia trao đổi thảo luận của nhiều chủ thể trong hệ sinh thái. Thủ tướng Chính phủ đã có những chỉ đạo, định hướng rất sát sao về thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong mọi khía cạnh từ kinh tế xã hội, an ninh quốc gia đến phát triển bền vững.

Phát biểu tại Lễ khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về cơ bản đã đầy đủ để thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, chúng ta cần tổ chức thực hiện thật đồng bộ, hiệu quả trong thời gian tới. Nghị quyết Đại hội XIII đã khẳng định rất rõ: “Phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh”, “Phát triển nhanh và bền vững dựa chủ yếu vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”.

Chia sẻ với các đại biểu một số suy nghĩ, trăn trở về đổi mới sáng tạo, Thủ tướng bày tỏ ấn tượng với những kết quả rất có ý nghĩa của hoạt động đổi mới sáng tạo trong năm 2021 có rất nhiều khó khăn, khẳng định sự cố gắng, vươn lên của các chủ thể đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo. Tuy nhiên, kết quả  này vẫn còn khiêm tốn, chưa được như mong muốn, chúng ta cần một phong trào đổi mới sáng tạo mạnh mẽ hơn nữa, sâu rộng hơn nữa.

Thủ tướng nêu rõ, những kết quả đạt được là nhờ bám sát đường lối, chủ trương của Đảng được cụ thể hóa bằng chính sách, pháp luật của Nhà nước; sự nỗ lực, cố gắng, phấn đấu vươn lên của các chủ thể đổi mới sáng tạo; sự phối hợp, liên kết trong nước và ngoài nước.

Vấn đề thứ hai được Thủ tướng chia sẻ là vai trò quan trọng của đổi mới sáng tạo trong quá trình vận động và phát triển. Thủ tướng nêu rõ, đổi mới sáng tạo là yêu cầu khách quan của sự phát triển với bất cứ quốc gia nào, bất cứ lĩnh vực nào, bất cứ giai đoạn nào, bất cứ con người nào, không có đổi mới sáng tạo thì không phát triển được.

Về các mục tiêu cơ bản của đổi mới sáng tạo, Thủ tướng nhấn mạnh, đổi mới sáng tạo phải phục vụ hiệu quả các mục tiêu mà Đại hội XIII của Đảng và đại hội đảng bộ các cấp đã đề ra; góp phần làm cho mọi người dân được ấm no, hạnh phúc, không để ai bị bỏ lại phía sau; góp phần bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, cuộc sống bình yên của nhân dân; góp phần khẳng định Việt Nam là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế; chứng minh trí tuệ, sức sáng tạo của con người Việt Nam. “Đổi mới sáng tạo phải phục vụ dân giàu, nước mạnh, mọi người dân được ấm no, hạnh phúc, đất nước được yên bình, góp phần hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trên thế giới”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Về quan điểm, cách tiếp cận để đổi mới sáng tạo có hiệu ứng lan tỏa, nhân lên giá trị, mang lại hiệu quả thiết thực, Thủ tướng cho rằng, đổi mới sáng tạo là sự nghiệp của toàn dân nên phải có cách tiếp cận toàn dân. Đổi mới sáng tạo phải triển khai đồng bộ, tổng thể, liên thông, toàn diện, bao trùm ở tất cả các cấp, các ngành, các địa phương, đơn vị, doanh nghiệp; đổi mới sáng tạo phải trở thành phong trào, truyền cảm hứng, thu hút sự tham gia cuả tất cả mọi người, không phân biệt độ tuổi, vùng miền, giới tính... Đổi mới sáng tạo phải có sự kết nối giữa các cá nhân với tập thể, với cả nước và toàn cầu, hài hòa giữa lợi ích cá nhân, lợi ích quốc gia, dân tộc và lợi ích chung của nhân loại.

Triển khai các nhiệm vụ có trọng tâm, trọng điểm

Trong bối cảnh nguồn lực và thời gian có hạn, Thủ tướng cho rằng việc triển khai các nhiệm vụ trong thời gian tới cần có trọng tâm, trọng điểm. Thứ nhất, phải phòng chống, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh để phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Việc phòng chống dịch là chưa có tiền lệ nên càng đòi hỏi đổi mới sáng tạo để phù hợp với điều kiện cụ thể Việt Nam, bảo đảm khoa học, hiệu quả, tiết kiệm, nhất là trong thực hiện 3 trụ cột phòng chống dịch (cách ly, xét nghiệm và điều trị) và phương châm “5K, vaccine, thuốc, công nghệ, đề cao ý thức người dân và các biện pháp khác”. Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương không ngừng tổng kết, bổ sung, hoàn thiện lý thuyết, biện pháp phòng chống dịch.

Nhiệm vụ thứ hai là phải phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Trong quá trình này, mọi cơ quan, đơn vị, mọi người trong mọi ngành, mọi nghề, mọi cấp đều phải suy nghĩ để tìm giải pháp phù hợp trong lĩnh vực, nhiệm vụ của mình.

Nhiệm vụ thứ ba là đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển từ phát triển theo chiều rộng sang phát triển theo chiều sâu, từ chủ yếu dựa vào tài nguyên sẵn có và lao động giá rẻ sang phát triển dựa trên trí tuệ con người, phát huy được cơ hội nổi trội, tiềm năng khác biệt, lợi thế cạnh tranh của đất nước, của mỗi ngành, mỗi địa phương.

Thứ tư, đổi mới sáng tạo phải đi thẳng vào, góp phần giải quyết các vấn đề đang nổi lên như biến đổi khí hậu (trong bối cảnh thiên tai đang diễn ra cực đoan, phức tạp, gay gắt, không theo quy luật); cạn kiệt tài nguyên (trong khi trí tuệ và sức sáng tạo của con người là vô hạn); già hóa dân số (để giải quyết hài hòa các vấn đề trước mắt và lâu dài, đáp ứng các nhu cầu của hiện tại nhưng không ảnh hưởng tới các thế hệ tương lai); phát triển xanh, năng lượng sạch; chuyển đổi số…

Đặc biệt, Thủ tướng lưu ý, tập trung thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, nông nghiệp – đây là những vấn đề cấp thiết với đất nước ta để nâng cao năng lực y tế trong bối cảnh dịch bệnh; phát triển nguồn nhân lực có thể đáp ứng yêu cầu làm việc trong môi trường quốc tế; người nông dân có thể tham gia đổi mới sáng tạo, thay đổi vận mệnh và cuộc sống của mình. “Phải tâm huyết, trách nhiệm, đam mê, máu lửa, gắn bó máu thịt với những lĩnh vực này”, Thủ tướng chia sẻ.

Chỉ đạo về các giải pháp thực hiện trong thời gian tới, Thủ tướng nêu rõ, thứ nhất phải quan tâm công tác tổng kết thực tiễn, tích lũy, xây dựng dữ liệu. Thủ tướng cho biết, cơ sở dữ liệu của chúng ta còn thiếu và yếu nên việc hoạch định dựa trên cơ sở dữ liệu rất khó khăn. Đổi mới sáng tạo phải dựa trên nền tảng dữ liệu tốt thì mới sát thực tế, đi thẳng vào những vấn đề mà cuộc sống đặt ra.

Thứ hai, tập trung nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài để phát huy tối đa nguồn lực con người Việt Nam – tài sản quý giá nhất của dân tộc, nhân tố quyết định trong quá trình phát triển, nguyên nhân của mọi nguyên nhân.  Con người phải có mong muốn, khát vọng đổi mới sáng tạo và có tố chất, nền tảng để đổi mới sáng tạo.

Thứ ba, bám sát thực tiễn, tôn trọng thực tiễn, xuất phát từ thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đo để phát hiện kịp thời các vấn đề thực tiễn đặt ra, không ngừng sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, “giải quyết bài toán để mọi người tham gia vào đổi mới sáng tạo”. Đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp phân quyền đi đôi với kiểm tra, giám sát và phân bổ nguồn lực hợp lý, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ. Có cơ chế hiệu quả để huy động các nguồn lực, đẩy mạnh hợp tác công tư, lấy nguồn lực nhà nước dẫn dắt và kích hoạt mọi nguồn lực trong xã hội.

Các giải pháp quan trọng khác là hình thành thị trường khoa học, thị trường đổi mới sáng tạo để kết nối cung cầu, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh; đầu tư thích đáng cho các doanh nghiệp khởi nghiệp; tăng cường hợp tác quốc tế để tham gia vào chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị toàn cầu trên cơ sở cùng có lợi…

Trong khuôn khổ Lễ khai mạc đã diễn ra Diễn đàn đối thoại cấp cao với chủ đề “Phát triển mạng lưới khởi nghiệp sáng tạo mở và chính sách thúc đẩy đổi mới sáng tạo mở: Sáng kiến và gợi mở cho Việt Nam”. Tại Diễn đàn, các nhà quản lý, chuyên gia thảo luận gợi mở tư duy, những sáng kiến mới, hợp tác, liên kết trong hệ sinh thái khởi nghiệp mở. Đây là lần đầu tiên thông điệp thúc đẩy mạnh đổi mới sáng tạo được Bộ Khoa học và Công nghệ đưa ra với sự tham gia trao đổi thảo luận của nhiều chủ thể trong hệ sinh thái. Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng cho hay: “Trước đây, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam chỉ làm việc, kết nối trong hệ sinh thái, giữa những người làm khởi nghiệp với một số nhà hỗ trợ khởi nghiệp, một số nhà đầu tư. Đến năm 2021, qua kinh nghiệm của các nước cho thấy, chúng ta phải kết nối với doanh nghiệp lớn, tập đoàn, tổng công ty để họ đặt đầu bài cho hệ sinh thái khởi nghiệp".

Theo Thứ trưởng Trần Văn Tùng, người làm khởi nghiệp có nhiều ý tưởng sáng tạo để giải quyết bài toán cho các doanh nghiệp, nhưng năng lực không đủ, nên cần đến các nhà khoa học, chuyên gia, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước.

"Vì vậy, chúng tôi đã kết nối với lực lượng trí thức, kiều bào người Việt Nam ở nước ngoài, đồng thời các doanh nghiệp, doanh nhân đã thành công chia sẻ bài học, đồng hành với các startup để hình thành doanh nghiệp khởi nghiệp".

Đặc biệt, tại sự kiện, Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng các đại biểu đã thực hiện nghi thức chính thức của Chương trình "Dấu ấn TECHFEST – WHISE 2021" với chủ đề: "Đổi mới sáng tạo - Kiến tạo tương lai". Đây là lần đầu tiên, mô hình đổi mới sáng tạo mở - thách thức từ thực tiễn được thí điểm triển khai. Techfest 2021 kỳ vọng sẽ thắt chặt sợi dây liên kết không biên giới giữa con người, trí tuệ và khát vọng Việt Nam. Đây là nỗ lực hợp tác giữa Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Ngoại giao trong công tác thu hút nguồn lực doanh nhân trí thức kiều bào đóng góp phát triển quê hương đất nước theo tinh thần Kết luận số 12/KL-TW ngày 12/8/2021 của Bộ Chính trị về công tác người Việt Nam ở nước ngoài trong tình hình mới.