Thuyết lượng tử đã có một hành trình dài từ khi ra đời cho đến nay, khẳng định được vai trò quan trọng trong nền khoa học hiện đại. Trải qua 100 năm phát triển, lý thuyết này không chỉ thay đổi cách chúng ta hiểu về bản chất của vật chất và năng lượng mà còn mở ra những ứng dụng công nghệ đột phá trong nhiều lĩnh vực. Trong sự kiện kỷ niệm 100 năm ra đời của thuyết lượng tử, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Quang, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Vật lý Việt Nam đã chỉ ra rằng, thuyết lượng tử không chỉ là một lý thuyết mà còn là nền tảng cho nhiều công nghệ hiện đại. Tuy nhiên, thuyết lượng tử vẫn còn rất nhiều điều cần khám phá và lý giải, đặc biệt trong các lĩnh vực như khoa học vật liệu, y học và an ninh mạng.
Thuyết lượng tử và bước đột phá trong khoa học
Thuyết lượng tử ra đời vào đầu thế kỷ 20 đã mang lại một cách nhìn nhận hoàn toàn mới về thế giới vi mô. Đó là lần đầu tiên, khoa học giải thích được hành vi của các hạt cơ bản và vật chất ở cấp độ nguyên tử và hạ nguyên tử. Không chỉ đơn thuần là lý thuyết khoa học, thuyết lượng tử đã mở ra cánh cửa của một cuộc cách mạng công nghệ, góp phần tạo ra những bước tiến đáng kể trong nhiều lĩnh vực. Các công nghệ như máy tính lượng tử, y học, truyền thông, và thậm chí là công nghệ năng lượng tái tạo đều mang dấu ấn sâu sắc của lý thuyết này.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Quang cho biết, thuyết lượng tử là một bước đột phá lớn trong khoa học, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất của vật chất và năng lượng. Không chỉ có giá trị lý thuyết, vật lý lượng tử còn là nền tảng của nhiều công nghệ tiên tiến hiện đại, mở rộng khả năng giải quyết các vấn đề lớn trong khoa học và công nghệ. Cùng với đó, vật lý lượng tử còn giúp thay đổi hoàn toàn bức tranh công nghệ, tạo nên cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba, dựa trên các thiết bị điện tử, điều khiển tự động và truyền thông.
Kỷ niệm 100 năm thuyết lượng tử
Ngày 22/3, nhân dịp kỷ niệm 100 năm ra đời của thuyết lượng tử, Hội Vật lý Việt Nam đã phối hợp cùng Viện Vật lý và Trung tâm Dữ liệu và Thông tin khoa học tổ chức chuỗi bài giảng đại chúng về khoa học và công nghệ lượng tử. Đây là cơ hội để các chuyên gia, nhà khoa học chia sẻ những thành tựu và ứng dụng của lý thuyết lượng tử trong thế giới hiện đại. Các bài giảng không chỉ giới thiệu về sự hình thành và phát triển của cơ học lượng tử, mà còn đưa ra những vấn đề hiện tại vẫn còn đang tranh luận trong cộng đồng khoa học.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ái Việt, Đại học Quốc gia Hà Nội đã mở đầu chuỗi bài giảng với chủ đề “Các quan niệm mới làm nền tảng cho sự ra đời của Cơ học lượng tử được hình thành như thế nào?”. Trong bài giảng, ông phân tích quá trình hình thành và sự phát triển của một số quan niệm mới trong Cơ học lượng tử, đặc biệt nhấn mạnh vai trò của trí tưởng tượng và tư duy trừu tượng trong việc thay đổi các quan niệm khoa học cũ. Bên cạnh đó, Tiến sĩ Võ Văn Thuận từ Đại học Duy Tân cũng đã trình bày bài giảng “Câu đố về Hiện thực lượng tử: Hạt có đi qua hai khe cùng một lúc không?”. Bài giảng này đã đưa ra những câu hỏi hóc búa trong lý thuyết lượng tử, đồng thời giới thiệu các thí nghiệm mới nhất về hai khe đơn hạt và so sánh với các giải thích Copenhagen về thế giới vi mô. Những câu hỏi này vẫn là đề tài nghiên cứu sôi nổi trong cộng đồng khoa học.
Ứng dụng lượng tử trong các lĩnh vực hiện đại
Vật lý lượng tử không chỉ là một lý thuyết trừu tượng mà còn là nền tảng cho nhiều công nghệ hiện đại. Các chuyên gia nhận định rằng, trong tương lai, những bước tiến trong ứng dụng lý thuyết lượng tử có thể thúc đẩy sự đổi mới trong các lĩnh vực khoa học vật liệu, y học, an ninh mạng và nhiều lĩnh vực khác. Ví dụ, trong y học, các công nghệ từ lượng tử có thể giúp phát triển các phương pháp điều trị mới, chữa bệnh hiệu quả hơn. Máy tính lượng tử, nếu được phát triển thành công, có thể thay đổi hoàn toàn ngành công nghiệp máy tính và các ứng dụng liên quan.
Ngoài ra, vật lý lượng tử còn đóng góp vào các nghiên cứu về năng lượng tái tạo, giúp giải quyết các thách thức toàn cầu về năng lượng và bảo vệ môi trường. Các công nghệ từ lượng tử có thể cung cấp các giải pháp sáng tạo cho việc sử dụng năng lượng hiệu quả hơn, thúc đẩy sự phát triển bền vững trong tương lai.
Thuyết lượng tử đã mở ra một kỷ nguyên mới trong khoa học và công nghệ, khẳng định được tầm quan trọng không chỉ trong lý thuyết mà còn trong thực tiễn. Với những ứng dụng mạnh mẽ của mình, lý thuyết lượng tử đã và đang thay đổi cách thức chúng ta hiểu về thế giới, đồng thời mang lại nhiều giải pháp đột phá trong các lĩnh vực khoa học vật liệu, y học và an ninh mạng. Kỷ niệm 100 năm ra đời của thuyết lượng tử là dịp để chúng ta nhìn lại những thành tựu đã đạt được và tưởng tượng về những bước tiến xa hơn trong tương lai. Sự kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và ứng dụng thực tế sẽ tạo ra những cơ hội mới để giải quyết các vấn đề lớn của nhân loại, đóng góp vào sự phát triển bền vững và cải thiện chất lượng cuộc sống toàn cầu.
Nguồn: P.A.T (tổng hợp)
