Sáng 17/5/2022, Báo điện tử VnExpress, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức trao giải Cuộc thi Sáng kiến khoa học 2022. Sau gần 3 tháng tranh tài, cuộc thi Sáng kiến Khoa học 2022 đã tìm được chủ nhân các giải thưởng, trong đó giải Đặc biệt 100 triệu đồng, giải Nhất 50 triệu đồng, giải Nhì 30 triệu đồng, giải Ba 20 triệu đồng và giải Khuyến khích 10 triệu đồng.
Thứ trưởng Bùi Thế Duy chụp ảnh cùng đại diện Ban tổ chức, Ban giám khảo và các tác giả của 7 sáng kiến. Ảnh: Đinh Tùng
Cuộc thi Sáng kiến khoa học 2022 được phát động từ tháng 2/2022 nhằm tìm kiếm những sản phẩm nghiên cứu, ý tưởng sáng tạo phục vụ cuộc sống. Đây là cuộc thi dành cho các nhà nghiên cứu chuyên và không chuyên dưới 40 tuổi trong cả nước, hướng đến 5 lĩnh vực gồm: Y sinh - hóa sinh, giáo dục, nông nghiệp, môi trường và vật liệu mới.
Ngay lần đầu tiên được tổ chức, cuộc thi đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà khoa học hàng đầu Việt Nam, trong đó có các nhà nghiên cứu trẻ từ các viện, trường đại học trong nước và nước ngoài, với hơn 100 hồ sơ tham gia. Sau vòng sơ loại, Ban Giám khảo đã chọn 29 dự án vào vòng chung kết. Một số bài thi đã chỉ ra được tính mới về mặt công nghệ như xu hướng mới như ứng dụng blockchain, công nghệ lĩnh vực hóa học, nông nghiệp sạch, môi trường.
Tại buổi lễ, Ban Tổ chức đã trao 7 giải thưởng cho các tác giả. Theo đó, giải Đặc biệt (trị giá 100 triệu đồng) được trao cho sang kiến "Giải pháp kết hợp công nghệ vệ tinh và chà nổi truyền thống giúp khai thác cá hiệu quả" của tác giả Đồng Quang Hùng, Công ty TNHH Zunibal Việt Nam. Với giải pháp này, ngư dân chỉ cần thả 3-5 phao dò cá đặt cạnh 3-5 chà tại các vị trí khác nhau. Dựa vào các dữ liệu phao dò cá gửi về thông qua sóng vệ tinh, chủ tàu có thể xác định vị trí đánh bắt, các tín hiệu dự báo như: Tọa độ, cá ở độ sâu bao nhiêu, khối lượng cá dự kiến, nhiệt độ nước, dòng chảy... Khi có tín hiệu cá, ngư dân mới thực hiện đánh bắt, vừa hiệu quả, vừa tiết kiệm nhiên liệu, chi phí mỗi chuyến đi. Ưu điểm lớn của giải pháp là chỉ với chi phí đầu tư khoảng 100 triệu đồng, ngư dân có thể tiếp cận được công nghệ và tăng sản lượng đánh bắt cá từ 3 đến 5 lần, đồng thời tiết kiệm 40% nhiên liệu. Giải pháp cũng giúp cung cấp nguồn dữ liệu có ý nghĩa trong việc đánh giá dự báo ngư trường, phục vụ cơ quan nghiên cứu và dự báo nguồn lợi khai thác hải sản. Sự kết hợp mang tính cải tiến và đột phá của giải pháp nói trên giúp mở ra hướng khai thác mới cho ngành ngư nghiệp Việt Nam, nhất là ở tại các vùng biển xa bờ, ngư trường truyền thống và vùng biển nước sâu nơi trữ lượng hải sản dồi dào.
Giải Nhất cuộc thi (trị giá 50 triệu đồng) được trao cho sáng kiến "Chiết tách lycopen từ quả gấc" của nhóm nhà khoa học G5-nhóm nghiên cứu phát triển vật liệu mới thuộc Viện Hóa học, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam. Đây là công trình đã tách chiết thành công lycopen tinh khiết 98% và nano lycopen dễ tan trong nước. Lycopen và hệ nano lycopen là những nguồn dược liệu quý, có tiềm năng ứng dụng lớn trong ngành dược phẩm, mỹ phẩm và công nghệ thực phẩm. Nhận thấy hàm lượng lycopen từ quả gấc cao gấp 70-100 lần so với cà chua, sau 3 năm nghiên cứu nhóm nhà khoa học G5 đã tách chiết thành công. Đưa ra quy trình công nghệ đơn giản, giải pháp này có thể giúp các công ty hóa mỹ phẩm, thực phẩm nhập được nguồn nguyên liệu có độ tinh khiết cao với giá cả hợp lý. Theo tính toán của nhóm nghiên cứu, 1 kg lycopen chiết được có giá khoảng 50- 60 triệu đồng, rẻ hơn 1/3 so với các sản phẩm ngoại nhập (giá trên dưới 150 triệu đồng trên thị trường). Nghiên cứu được Cục Sở hữu Trí tuệ cấp bằng độc quyền sáng chế tháng 1/2021.
Ngoài ra, Ban Tổ chức cũng trao một giải Nhì, 2 giải Ba và 3 giải Khuyến khích cho các giải pháp khác, bao gồm:
Thiết bị định vị phẫu thuật nội soi xương 3D của nhóm BS chuyên khoa II Phạm Trung Hiếu, Phụ trách trung tâm nghiên cứu công nghệ in 3D y sinh và các cộng sự từ Đại học VinUni phát triển (giải Nhì trị giá 30 triệu đồng).
Dự án Deep Signature - công nghệ chống hàng giả bằng blockchain: công nghệ Deep Signature do nhóm của PGS.TS Nguyễn Đình Quân, Đại học Bách khoa TP HCM nghiên cứu (giải Ba).
Trà định tâm Assamica: sản phẩm của nhóm MEDTECH do Nguyễn Long Hoàng Đại học Bách khoa TP HCM đứng đầu (giải Khuyến khích)
Website hỗ trợ người dân tộc Mông ôn thi bằng lái xe máy: dự án của nhóm Dream Makers do Đoàn Thị Hà Giang (18 tuổi) học sinh trường Phổ thông Dân tộc Nội Trú tỉnh Điện Biên làm trưởng nhóm (giải Khuyến khích).
Theo Ban Tổ chức, các sáng kiến được vinh danh đều có giá trị thiết thực giải quyết vấn đề từ cuộc sống, tiềm năng ứng dụng góp phần tăng năng suất lao động, mang lại hiệu quả kinh tế.
