Vắc-xin cúm mRNA có khả năng chống lại 20 chủng vi rút mới sẽ có thể ngăn ngừa các đại dịch cúm trong tương lai

Một nghiên cứu mới đáng kinh ngạc được công bố trên tạp chí Science đã chứng minh tiềm năng của một loại vắc-xin mRNA duy nhất có thể bảo vệ khỏi tất cả 20 phân nhóm vi-rút cúm A và B đã biết. Người ta hy vọng vắc-xin này, được coi là có hiệu quả trong các mô hình động vật tiền lâm sàng cho đến nay, sẽ có thể ngăn chặn các đại dịch cúm trong tương lai bằng cách thúc đẩy khả năng miễn dịch chống lại các chủng cúm chưa lây từ động vật sang người

Vắc xin hoạt động bằng cách giúp dạy hệ thống miễn dịch nhận biết một số thành phần của mầm bệnh, vì vậy khi bị vi rút tấn công, cơ thể chúng ta có thể nhanh chóng nhớ lại quá trình huấn luyện đó và chống trả lại.

Vắc-xin cúm định kỳ hàng năm thường tập trung vào từ hai đến bốn kháng nguyên của các chủng cúm có nhiều khả năng lây lan nhất thời điểm đó. Tuy nhiên, các loại vắc-xin COVID-19 gần đây chỉ tập trung vào một lần lặp của protein gai SARS-CoV-2.

Một trong những điểm mạnh về giả thuyết của công nghệ vắc-xin mRNA mới xuất hiện gần đây là khả năng biểu thị nhiều loại kháng nguyên khác nhau cùng một lúc. Công nghệ vắc-xin cũ hơn không thể đóng gói 10 hoặc 20 loại kháng nguyên khác nhau vào một mũi tiêm duy nhất, nhưng về mặt lý thuyết, công nghệ mRNA ít nhất không gặp phải những hạn chế này.

Cho đến nay, với sự ra đời của vắc-xin tăng cường Omicron mRNA mới nhất, các nhà nghiên cứu đã kết hợp được hai loại kháng nguyên cụ thể vào một mũi tiêm. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu một loại vắc-xin đơn dòng có thể giúp dạy cho hệ thống miễn dịch cách nhận biết hàng chục lần lặp lại khác nhau của cùng một loại vi-rút? Ý tưởng này đã được các nhà nghiên cứu tại Trường Đại học Y Perelman - Đại học Pennsylvania khám phá trong nghiên cứu mang tính bước ngoặt của họ.

Nhắm đích kháng nguyên then chốt của vắc-xin cúm chính là phân tử có tên gọi là protein hemagglutinin. Nó nằm trên bề mặt của vi-rút và giữ vai trò quan trọng đối với khả năng lây nhiễm của nó. Mỗi chủng cúm mang protein hemagglutinin có hình dạng riêng. Vắc-xin mRNA mới này được thử nghiệm trong nghiên cứu mới này bao gồm 20 loại hemagglutinin cúm khác nhau: tất cả 18 loại phụ đã biết của cúm A và hai loại phụ của cúm B.

Nghiên cứu mới đã công bố báo cáo thử nghiệm vắc xin đa thành phần (đa giá) trên chuột và chồn sương. Theo giải thích của Scott Hensley, tác giả chính của nghiên cứu mới, kết quả lớn từ những thí nghiệm này là các loài động vật đều dường như có sự phát triển các kháng thể riêng biệt chống lại tất cả 20 chủng cúm. Điều này cho thấy một loại vắc-xin mRNA đơn lẻ có thể mang lại hiệu quả bảo vệ rộng rãi chống lại một số lượng lớn các kháng nguyên khác nhau.

Ý tưởng ở đây không phải là ngăn ngừa nhiễm cúm mà là giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh này kèm với những bệnh nhiễm trùng mà nó gây ra.

Khía cạnh độc đáo nhất của loại vắc-xin này là nó chứa các kháng nguyên của các chủng cúm chưa truyền sang người. Nhiều trong số 20 kháng nguyên mục tiêu này là các loại cúm hiện chỉ lưu hành ở động vật. Nhưng theo Hensley, mục tiêu lớn ở đây là xây dựng một mức độ miễn dịch rộng rãi trong cộng đồng loài người để có thể vượt qua đại dịch trong tương lai. 

Công trình mới này không phải là công trình đầu tiên khám phá tiềm năng của công nghệ vắc-xin mRNA để chống lại bệnh cúm. Một số vắc-xin cúm mRNA đang trong các giai đoạn thử nghiệm khác nhau. Gần đây nhất, một nhóm các nhà nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả tiền lâm sàng của vắc-xin mRNA nhắm vào 4 loại protein cúm cụ thể và được cho là mang lại khả năng bảo vệ phổ quát chống lại hầu hết các chủng cúm.

Hensley cho biết: “Ý tưởng ở đây là tạo ra một loại vắc-xin có mức độ ghi nhớ miễn dịch cơ bản đối với các chủng cúm khác nhau cho người, từ đó sẽ giảm bệnh tật và tử vong hơn khi đại dịch cúm tiếp theo xảy ra. Chúng tôi nghĩ rằng loại vắc-xin này có thể làm giảm đáng kể khả năng bị nhiễm cúm nặng”.

Adolfo García-Sastre, Bệnh viện Mount Sinai - New York, gọi nghiên cứu mới này là "thú vị" và "đầy hứa hẹn" và rất có thể là một bước đột phá quan trọng. Ông cũng lưu ý rằng nếu chiến lược này hiệu quả thì chắc chắn nó sẽ giúp chúng ta vượt qua các đại dịch cúm tiềm ẩn trong tương lai.

Tuy nhiên, các thử nghiệm tiền lâm sàng tiếp theo đang được lên kế hoạch tiến hành và thử nghiệm trên người Giai đoạn 1. Những kết quả ban đầu đã được công bố trên tạp chí Khoa học mới đây.